Çin’den Ukrayna Savaşında Silah Satmama Sözü

Çin Dışişleri Bakanı Qin Gang Batı'nın Pekin'in Rusya'ya askeri yardım sağlayabileceği yönündeki endişelerine yanıt verdi ve Ukrayna'daki savaşta hiçbir tarafa silah satmayacaklarını söyledi. Açıklamayı memnuniyetle karşıladığını belirten Amerika durumu yakından izleyeceğini belirtti.

Batılı ülkelerin Ukrayna işgali sebebiyle sert yaptırımlar uygulayarak izole etmeye çalıştığı Rusya'yı siyasi ve ekonomik olarak destekleyen Çin, Ukrayna savaşında tarafsız olduğunu savunuyor.

Qin Gang Rusya'ya silah satışı konusunda bu kadar açık bir ifade kullanan en üst düzey Çinli yetkili oldu. Qin, Çin'in sivil ve askeri kullanımı olan ürünlerin ihracatını da düzenleyeceğini kaydetti.

Çin’den Ukrayna Savaşında Silah Satmama Sözü

Qin, Alman mevkidaşı Annalena Baerbock ile birlikte düzenlediği basın toplantısında "Askeri ürünlerin ihracatı konusunda Çin ihtiyatlı ve sorumlu bir tutum benimsiyor. Çin çatışmanın ilgili taraflarına silah sağlamayacak ve çift kullanımlı ürünlerin ihracatını yasa ve yönetmeliklere uygun olarak yönetecek ve kontrol edecektir" dedi.

Çinli bakan ayrıca Çin'in çatışmaya barışçı bir çözüm bulunmasına yardımcı olma isteğini yineledi.

İlgili Haberler “Rusya'nın Çin’in Ekonomik Sömürgesi Olma Riski Var"

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken Şubat ayında, ABD'nin Çin'in Rusya'ya silah ve mühimmat sağlamayı düşündüğüne dair istihbarata sahip olduğunu söylemiş ve Kremlin'in savaşına bu tür bir katılımın "ciddi bir sorun" olacağı uyarısı yapmıştı.

Avrupalı liderler son günlerde Çin'i ziyaret ederken bile benzer uyarılarda bulunmuş ve Avrupa Birliği Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Pekin'in, işgal sırasında Rusya'ya verdiği desteğin Birleşmiş Milletler taahhütlerinin "bariz bir ihlali" olduğunu söylemişti.

Almanya Dışişleri Bakanı Baerbock da konuşmasında Çin'in BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi olarak rolüne atıfta bulunarak, çatışmanın sona erdirilmesine yardımcı olmak için özel bir sorumluluk taşıdığını söyledi.

Baerbock, "Ancak Çin'in şimdiye kadarki tutumunun neden saldırgan Rusya'ya savaşı durdurma çağrısı içermediğini merak ediyorum. Hepimiz biliyoruz ki Cumhurbaşkanı Putin bunu her an yapma fırsatına sahip ve Ukrayna'daki insanlar da nihayet yeniden barış içinde yaşamaktan başka bir şey istemez" diye konuştu.

Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in geçen ay Moskova'ya yaptığı ziyaret, Rusya'ya ekonomik bir can simidi ve siyasi bir koruma sağlayan Pekin'in ilişkilerde nasıl giderek daha büyük bir ortak haline geldiğini ortaya koydu.

Çin bugün ayrıca, Savunma Bakanı General Li Shangfu'nun gelecek hafta Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve diğer askeri yetkililerle görüşmek üzere Moskova’yı ziyaret edeceğini açıkladı.

Beyaz Saray: "Yakından takip etmeyi sürdüreceğiz"

Beyaz Saray'dan bugün yapılan yazılı açıklamada Çin Dışişleri Bakanı'nın Ukrayna'da taraflara silah sağlamama sözünün memnuniyetle karşılandığı belirtildi; ancak açıklamada ihtiyatlı bir söylem de dikkat çekti.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü Adrienne Watson, "Şimdiye kadar hep söylediğimiz gibi, bu yönde adım atmanın Çin'in çıkarına olduğunu düşünmüyoruz. Yakından takip etmeye devam edeceğiz" ifadelerini kullandı.

Kiev aynı görüşte değil

Ancak Kiev’in iddiası farklı. Cumhurbaşkanlığı’ndan üst düzey bir danışman Reuters haber ajansına yaptığı açıklamada, Ukrayna'da kullanılan Rus silahlarında giderek artan sayıda Çin malı bileşenler bulunduğunu söyledi.

Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’nin özel kalem müdürüne yaptırım politikaları konusunda danışmanlık yapan Vladislav Vlasyuk, "savaş alanında ele geçirilen silahlarda farklı elektronik parçalar bulmaya devam ettiklerini" söyledi.

Vlasyuk, "Şu andaki eğilim, Batı yapımı bileşenlerin daha az, ancak bir ülke yapımı bileşenlerin daha fazla olduğu yönünde. Bu ülke elbette Çin" dedi.

Vlasyuk, Çin yapımı pek çok farklı şey topladıklarını kaydetti.

Ukraynalı uzmanlarca savaş alanından toplanan ve Reuters ile paylaşılan istihbarat, daha önce İsviçre sistemi kullanan Orlan hava dronlarındaki bir navigasyon sisteminde Çin yapımı bileşenlerin bulunduğunu gösterdi.

Uzmanlar ayrıca daha önce Fransız yapımı parçalar kullanılan Rus tanklarındaki ateş kontrol sisteminde de Çin yapımı parçalar bulunduğunu bildirdi.

Reuters, söz konusu parçaların askeri olmayan kullanım amaçlı olup olmadığı ya da üçüncü bir tarafça Rusya'ya taşınıp taşınmadığı gibi konularda, istihbaratı bağımsız olarak doğrulayamadı.

Vlasyuk, Ukrayna'nın bazı üreticileri ya da tedarikçileri tespit edebildiğini ve bu bilgileri Batılı müttefikleriyle paylaşabildiğini söyledi. Rusya Dışişleri Bakanlığı yorum talebine henüz yanıt vermedi.

İlgili Haberler “Çin’in Rusya’ya Desteği Çıkarlarımıza Ters”

Bu haftanın başlarında ABD, son yaptırımlarına Çinli şirketleri de eklemişti. Bakanlık, Ukrayna'daki yerlerin görüntülerini Wagner ve başkanı Yevgeniy Prigojin ile bağlantılı kuruluşlara sağladığını söylediği bir uydu görüntüsü tedarikçisini de yaptırımlara dahil etmişti.

Ukrayna, Rusya'ya Rus ve İran insansız hava araçlarını ve füzelerini desteklemek için kullanılabilecek navigasyon ve radar ekipmanı tedarik ettiği gerekçesiyle Çinli Comnav Technology şirketine yaptırım uyguladı.

Rusya'ya parça tedarik edip etmediği sorulan bir Comnav çalışanı, "Hayır, elbette etmiyoruz" dedi. Çalışan, isminin açıklanmasını istemedi.

Reuters: "Çin Rus kontrolundaki Ukrayna bölgesinden bakır ithal etti"

Öte yandan Rus gümrük verilerine göre Çinli bir şirket, Ukrayna'nın Rusya’nın ilhak ettiği ve Batı yaptırımlarına tabi olan Donetsk bölgesindeki bir fabrikadan en az 7 milyon 400 bin dolar değerinde bakır alaşımlı külçe satın aldı.

Çin, Rusya ile ticarete herhangi bir kısıtlama getirmedi. Ancak ABD, yaptırımlarını ihlal eden şirketleri dünya çapında kara listeye almakla tehdit etti ve Pekin'i Moskova'ya ABD ihracat kuralları tarafından yasaklanan malları tedarik etmemesi konusunda uyardı.

İlgili Haberler Çin ve Rusya ‘Stratejik İşbirliğinde’ Anlaştı

Reuters haber ajansının bir ticari veri sağlayıcısından alınan ve diğer iki veri sağlayıcısıyla çapraz kontrol edilen gümrük bilgileri, savaşın başladığı 24 Şubat 2022'den bu yana Çin'in Ukrayna'nın Rusya'ya bağlı bölgeleriyle yaptığı ticaretin ilk kanıtlarından bazılarını oluşturuyor.

Verilere göre Quzhou Nova adlı Çinli firma, 8 Ekim 2022 ile 24 Mart 2023 tarihleri arasında Debaltsevski Metalurji Mühendisliği Fabrikası'ndan toplam 7 milyon 400 bin dolar değerinde külçe halinde en az 3 bin 220 ton bakır alaşımı satın aldı.

Gümrük verilerine göre, tesisten yapılan bakır alaşımı sevkiyatları Rusya'nın güneyindeki Novorossisk limanı üzerinden gerçekleştirildi.

Tesis Ukrayna'nın doğusundaki Donetsk bölgesinde, Luhansk sınırına yakın bir konumda yer alıyor. Hem Donetsk hem de Luhansk, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'in geçen Eylül ayında Rusya'nın bir parçası olduğunu iddia ettiği dört Ukrayna bölgesi arasında yer alıyor.

Ukrayna, Batılı müttefikleri ve BM Genel Kurulu'ndaki ülkelerin ezici bir çoğunluğu Rusya'nın dört bölgeyi ilhak ettiğini ilan etmesini yasadışı olarak niteleyerek kınıyor.

"Ekim-Şubat arasındaki ithalat tutarı 852 milyon dolar"

Quzhou Nova, Reuters'e külçe bakır alaşımı ticaretiyle ilgili herhangi bir ithalat ve ihracat işi olmadığını söyledi.

Reuters, gümrük verilerindeki ihracat detaylarını Quzhou Nova'ya gösterdiğinde, şirket 23 Mart'ta "belgeyi anlamakta zorlandığını, çünkü bu belgenin damgalı ve imzalı olmadığını" söyledi ve konu hakkında gümrükle iletişime geçilmesini önerdi.

Dünya çapındaki tüm sevkiyatlar hakkında bilgi toplayan veri tabanı, bilgilerinde damga veya imza göstermiyor.

Çin gümrük servisi ise ithalatla ilgili ayrıntılı bilgi vermedi ve "Şirket ticaret verileri kamuya açık bilgilerimizde ifşa edilmemektedir" açıklaması yaptı.

Çin Ticaret Bakanlığı da Reuters'ın Debaltsevski Fabrikası'ndan bakır alaşımları sevkiyatı ya da Donetsk bölgesindeki işletmelerle işbirliği konusundaki yorum taleplerine yanıt vermedi.

Kamu gümrük istatistiklerine göre Çin, Ekim ve Şubat ayları arasında Rusya'dan 852 milyon dolar değerinde bakır ve bakır alaşımları ithal etti.

Quzhou Nova, ambalaj kağıdı ihracatında uzmanlaştığını söylüyor. Şirketin internet sitesine göre, kağıt, alüminyum folyo ve polipropilen film dahil tütün endüstrisi için ürünler üretiyor ve ticaretini yapıyor.

Reuters bakır alaşımının ne amaçla kullanıldığını ise tespit edemedi.

Donetsk’teki Debaltsevski fabrikasından adının açıklanmaması koşuluyla konuşan bir kaynak, fabrikanın topraklarında demir dışı metalürji atölyesi bulunduğunu söyledi.

Ancak kaynak, Çin'e bakır alaşımı sevkiyatı konusunda yorum yapmayı reddederek bu bilginin "ticari sır" olduğunu kaydetti.

Reuters'ın yorum için ulaştığı Rusya Federal Gümrük Hizmetleri, şirketlerle ilgili bilgilerin gizli olduğunu ve açıklanmadığını belirtti.

Ukrayna tesisin yasal statüsünü askıya almıştı

İnternet sitesine göre Ukrayna tesisi, demir metalurjisi, madencilik endüstrisi ve çimento fabrikaları için ekipman ve yedek parça yapımında uzmanlaşmış ve çelik üretimi ve metal döküm atölyelerine sahip.

Rusya devlet vergi siciline 2022 Aralık ayında eklenen şirket henüz mali verilerini bildirmedi.

Ukrayna'daki bir kayda göre de tesisin yasal statüsü Ukrayna makamları tarafından askıya alındı. Kayıtlar bunun ne zaman ve neden olduğunu belirtmiyor.

2023 yılı başı itibariyle tesisin tek sahibi Ukrayna'nın Donetsk bölgesel yönetimi.

Rusya tarafından atanan Donetsk Halk Cumhuriyeti yönetimi ve Ukrayna hükümeti Çinli şirketlerle işbirliği ve Çin'e mal sevkiyatı konusunda henüz açıklama yapmadı.

Kremlin ise bugün, Reuters'ın haberinin doğru olup olmadığı ya da hangi kanıtların mevcut olduğunu bilmediği açıklaması yaptı.

Kremlin konu hakkında kendisinin de bilgisi olmadığını söyledi.

Debaltsevsky Fabrikası Reuters’ın yorum taleplerine yanıt vermedi.

ABD’den Çin’e bir uyarı daha

ABD Dışişleri Bakanlığı bakır sevkiyatı verileriyle ilgili olarak yaptığı açıklamada, Çin'in Kremlin'e yakınlaşmasından duyulan rahatsızlığı yineledi.

Açıklamada, "Çin’i Rusya'nın savaş çabalarına yardım etmenin ciddi sonuçları olacağı konusunda uyardık. Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaş açmasına ya da yaptırımları delmesine yardım eden, aralarında Çin firmalarının da bulunduğu kuruluşlara karşı harekete geçmekte tereddüt etmeyeceğiz" denildi.

Avrupa Komisyonu, Reuters'ın Çinli şirketlerin Rusya'nın ilhak ettiği Ukrayna bölgeleri ile işbirliği yapıp yapmadığı ve bu tür faaliyetlerin ne tür riskler oluşturduğu yönündeki sorularına yanıt vermedi.