Amerika, 11 Eylül 2001’den sonra ele geçirdiği ve düşman savaşçı olarak tanımladığı yaklaşık 550 kişiyi Küba’daki Guantanamo üssünde tutuyor. Savunma Bakanlığı bu kişilerin çoğunun özel olarak eğitilmiş el Kaide, Taleban ya da bağlantılı terör örgütlerinin tehlikeli birer üyesi olduğunu iddia ediyor. Amerika, bu kişileri süresiz olarak hapsedebileceğini savunurken bazı uluslararası kuruluşlar, insan hakları savunucuları ve tutukluların avukatları buna karşı çıkıyor. Guantanamo üssünde Almanya doğumlu bir Türk vatandaşı, Murat Kurnaz da var.
Murat Kurnaz 1982 yılında Almanya’nın Bremen kentinde doğmuş. Kurnaz ailesi, 1971 yılında Türkiye’den Almanya’ya çalışmak üzere gitmiş ve orada kalmış. Ailesine göre Murat, spora ve müziğe meraklı ve aynı zamanda düzenli olarak camiye giden bir genç... Murat Kurnaz, Almanya’da gittiği camide Cemiyeti El Tebliki adlı bir grupla tanıştı. Pakistanlı ve Hintlilerden oluşan Tebliki misyonerleri, Murat Kurnaz’ı İslamı öğrenmek için Pakistan’ın iyi bir yer olduğuna inandırdılar ve gerekli bağlantıları sağladılar.
“Murat şimdi Pakistan’a gitmenin iyi bir fikir olmadığını anlıyor. Ancak o tarihte, böyle düşünmemişti.”
Murat Kurnaz’ı dindar bir genç olarak tanımlayan Amerika’daki avukatı Bahar Azmi, Murat’ın İslam’ı daha iyi anlayabilmek ve öğrenebilmek amacıyla Pakistan’a gittiğini söylüyor:
“Murat İslamı ve Kuran’ı daha iyi öğrenebilmek için Pakistan’a gitti. Bunu bir çeşit hac görevi gibi gördü. 11 Eylül saldırılarından bir ay sonra, 2001 yılı Ekim ayında Pakistan’a gitti. O tarihte Afganistan’da savaş başlamamıştı. Murat Kurnaz, tutuklanıncaya kadar, altı hafta boyunca misyoner bir grupla bu ülkeyi dolaştı. Sonra bir gün, içinde bulunduğu otobüs polis tarafından durduruldu ve tutuklandı. Pakistan, Kurnaz’ı daha sonra Afganistan’daki Amerikan kuvvetlerine teslim etti.”
Murat Kurnaz üç yıldır, Amerika’nın Küba adasında bulunan Guantanamo üssünde “Düşman Savaşçı” sıfatıyla tutuklu bulunuyor. Amerika Savunma Bakanlığı’ndan Binbaşı Michael Shavers, Savunma Bakanlığı’nın Guantanamo’daki tutuklularla ilgili tanımını şöyle yapıyor:
“Guantanamo’da tutuklu bulunanlar terörle savaş kapsamında “Düşman Savaşçı” olarak değerlendiriliyor. Bunun da anlamı şu: Bu kişiler Afganistan ya da çevresinde, Amerika ya da Koalisyon güçlerine karşı savaşırken ya da savaşanları desteklerken ele geçirilmiştir.”
Binbaşı Shavers, Guantanamo’daki tutukluların Cenevre sözleşmesine göre muamele gördüğünü söyledi. Murat Kurnaz hakkında açıklanan ve gizli tutulan çeşitli suçlamalar var. Kurnaz’ın avukatı Bahar Azmi, Amerikan mahkemelerinde müvekkilinin tutukluluk halinin kaldırılması için çabalarını sürdürüyor. Washington’daki bir Federal yargıç, 31 Ocak 2005 tarihinde Murat Kurnaz’ın tutukluluğunun yasa dışı olduğu kararına vardı ancak bu karara Savunma Bakanlığı itiraz ederek bir üst mahkemeye başvurdu. Murat Kurnaz’ın avukatı Bahar Azmi anlatıyor:
“Yargıç, gizli ve açık bütün delillere ve suçlamalara baktı ve bütün delillerin doğruluğu kanıtlansa bile Kurnaz’ın düşman savaşçı olarak tutulamayacağı sonucuna vardı. Ancak, Amerikan hükümeti karara itiraz etti. Bu itirazın sonucu 6 ay ile bir yıl arasında belli olur.”
Bahar Azmi, temyiz mahkemesinden de Murat Kurnaz lehinde karar çıkması durumunda, mahkeme yoluyla Amerikan hükümetinden, ya Murat Kurnaz’ın tutukluluk halinin devamı için yeni deliller sunmasını ya da Kurnaz’ı serbest bırakmasını isteyeceklerini söylüyor. Azmi, kısa bir süre önce kendi çabasıyla, gizlilik statüsü kaldırılan Amerikan askeri istihbarat raporlarının bile Murat Kurnaz’ın tezini desteklediğini savunuyor:
“Raporlardaki açıklamalar da ortaya koyuyor ki, Amerikan hükümeti bizzat şu sonuca varmıştır: Murat Kurnaz, el Kaide ya da Taleban’la bağlantılı değildir ve Amerika’ya karşı terörist bir tehdit oluşturmamaktadır.”
Durum böyleyken Murat Kurnaz’ın tutukluluk hali daha ne kadar devam edecek? Savunma Bakanlığı’ndan Binbaşı Michael Shaver, tutukluluk durumu konusunda kişi bazında bir açıklama yapamayacaklarını, ancak Amerikan Hükümetinin gereğinden fazla hiçbir kimseyi tutmak gibi bir arzusunun bulunmadığını söylüyor:
“Şimdiye kadar 200’den fazla tutukluyu Guantanamo’dan çıkarttık. Bilinmesi gereken, tutuklu kişi eğer bir tehdit sayılmıyorsa, askeri mahkemeye çıkarılması sözkonusu değilse ya da bir istihbarat değeri yok ise, onun ana vatanına iadesi için gerekli işlemleri yapıyoruz.”
Murat Kurnaz’ın Amerika’daki avukatı Bahar Azmi, şimdiye kadar Guantanamo’daki hiçbir tutuklunun mahkeme kararıyla serbest bırakılmadığını; bırakılanların, kendi ülkelerindeki hükümetlerin Amerikan Hükümeti nezdindeki girişimleri sonucu serbest kaldığını söylüyor:
“Türk Hükümeti’nin, Murat Kurnaz’ı savunması için kritik bir fırsat mevcuttur. Türk Hükümetinin, Amerikan Hükümetine Kurnaz’ı tutması için bir neden ve yasal bir temel olmadığını anlatması; onu Amerika’dan istemesi gerekiyor.”
Avukat Bahar Azmi, Türk Hükümeti’nin harekete geçmesi durumunda Murat Kurnaz’ın bir ay gibi kısa bir sürede serbest kalabileceğine inanıyor. Azmi, müvekkilinin Afganistan’da işkence gördüğünü iddia etmekle birlikte elinde bunu kanıtlayacak, müvekkilinin ifadesi dışında bir delil bulunmadığını kabul ediyor. Savunma Bakanlığı’ndan Binbaşı Michael Shaver ise, Guantanamo’daki tutukluların iyi bir şekilde muamele gördüğünü söylüyor:
“Savunma Bakanlığı sözü edilen tutuklulara gayet iyi muamele ediyor. Tutuklular kültürlerine uygun gıdalarla besleniyorlar ve ibadet ediyorlar, günde beş kez namaz kılıyorlar. Uluslararası kurallara uygun olarak tutuklular insani bir şekilde muamele görüyor.”
Binbaşı Michael Shaver, tutukluların Amerika ve Koalisyon ortaklarına karşı savaşırken yakalandıklarının bilinmesini istiyor; onların değerli istihbarat bilgileri sağladıklarını vurguluyor. Shaver, durumu uygun olanların ülkelerine iadeleri için çaba gösterdiklerini de kaydediyor.