Erişilebilirlik

AİHM Öcalan'ın Adil Yargılanmadığı Kararına Vardı


Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Abdullah Öcalan’la ilgili nihai kararını açıkladı. Mahkeme’nin 17 yargıçtan oluşan ve temyiz görevi gören Büyük Daire, 12 Mart 2003’te alınan ilk karara paralel bir karar alarak, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin üç maddesini ihlal ettiği görüşünü yineledi.

Mahkeme, Türkiye’nin adil yargılanmayı garanti altına alan 6., kötü muameleyi yasaklayan 3. ve özgürlük ve güvenliği garanti altına alan 5. maddeyi ihlal ettiğine karar verdi.

Mahkeme’nin Öcalan’ın adil yargılanmadığına ilişkin kararında öne çıkan ilk unsuru adil yargılanmama konusu oluşturuyor. Mahkeme bu konuda ihlal olduğu görüşüne 6’ya karşı 11 oyla vardı. İhlal belirlenmesinin temelinde ise Devlet Güvenlik Mahkemesi’nin adil ve bağımsız olarak görülmemesi, dava sırasında askeri üye yerine sivil üye yerleştirilmesini yeterli görülmemesi, Öcalan’ın savunmasını hazırlaması için avukatlarına yeterli zaman verilmemesi gösterildi.

Mahkeme, yine son derece önemli bir madde olan, işkence ve kötü muameleyi yasaklayan 3. maddenin Türkiye tarafından ihlal edildiği kararına vardı. AİHM, her ne kadar Öcalan’ın fiziksel anlamda işkence ya da kötü muameleye uğramadığı ya da Kenya’dan getirilişinin kurallara uygun olduğu görüşünü benimsediyse de ilgili maddenin ihlal edildiği yönünde karar aldı. Buna gerekçe olarak ise “adil ve bağımsız nitelikte olmayan bir mahkeme tarafından verilen ölüm cezası” gösterildi. Bu maddeye ilişkin ihlal kararı oybirliğiyle verildi.

AİHM’nin özgürlük ve güvenliği garanti altına alan 5. madde konusunda da ihlal kararı çıktı. Mahkeme, Öcalan’ın tutuklanması ve gözaltına alınması konusunda kuraldışı bir duruma rastlamadı ancak kısa sürede bir yargıç önüne çıkarılmadığı ve gözaltı süresinin uzunluğu nedeniyle bu maddenin ihlal edildiğine karar verdi. Bu konuya ilişkin karar da oy birliğiyle verildi. AİHM, mahkeme masraflarını karşılamak üzere Türkiye’nin 120 bin euro ödemesine de karar verildi.

AİHM’nin bu kararının ardından karar Mahkeme kararlarının uygulanıp uygulanmadığını denetlemekle yükümlü Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin önüne gidecek. Komite, Türkiye’nin Öcalan’a ilişkin yeniden yargılama istemini gündeme getirecek. Açıkçası Türkiye’nin de bu istemi karşılamama lüksü yok dolayısıyla Ankara’nın, AİHM kararının uygulanabilmesini sağlamak amacıyla ilgili düzenlemeleri yapması gerekecek.

Buna karşın ilgili düzenlemelerin yapılmaması durumunda Ankara, Avrupa’dan gelen yoğun siyasi baskıyla karşı karşıya kalacak. Karar uygulanana kadar Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi dozu artan bir şekilde Türkiye’yi uyaracak. Bu kapsamda Avrupa Birliği de devereye girerek Türkiye’den kararı uygulamasını talep edebilecek ve konu bazı çevrelerce Türkiye’nin Avrupa Birliği süreciyle ilişkilendirilmeye çalışılabilecek.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Öcalan dosyasına ilişkin görevi bu kararla birlikte sona ermiş bulunuyor. Bu aşamadan sonra süreci Türkiye’de yargı sürecinde yaşanacak gelişmeler ve buna Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin yaklaşımı belirleyecek.

XS
SM
MD
LG